Hawaii Yanardaglari

>Hawaii Yanardaglari Ulusal Parki icin de gecerli bir yorum bu. Kalkani andiran bu aktif yanardag yukseltilerini ilk bakista bir seye benzetmek zor –“agizlarindan alevler sacan ejderhalar” gibi gorunmuyorlar. Daha onceki donemlerde yasanan patlamalar sonucu olusan ve bolgeyi cicekbozugu gibi delik desik eden kraterler, guzel olarak degerlendirilmekten uzak ve kendilerine kucak acan bir doga tutkununun kollarina sigamayacak kadar da buyuk. Ilk goruntu boyle... Sonra her sey degisiyor. Soguyan ve macun sekerini andiran lavlarin uzerinde parmaklarinizin ucunda yuruyun; yeraltindan fiskiran buhari bedeninizde hissedin ve yeni olusan volkanik kayalarda dahi sasirtici bir sekilde kok salan egreltiotlarini yakindan inceleyin. Yanardag tanricasi Pele'nin efsaneleri icin Hawaiililere kulak verin ve onun varligini her yanda fark etmeye hazir olun: bir donemler alev alev yanan cukurlardan cevreye yayilmis taslarda, donmus lav denizinde, taslasmis agac mezarliklarinda ve Kilauea'nin dogu acilma catlagindan gelen keskin sulfur dioksit kokusunda. Sonra Pele'nin bogucu sicakliktaki evini, Pu'u 'O'o kraterini, ziyaret edin. ( Kilauea'da gunumuzde suren hareketlilik 1983'te siddetli bir patlamayla) basladi ve yanardag o donemden beri Ay'a kadar bes yol dosemeye yetecek miktarda lav sizdirdi.) Artik , Hawaii Yanardaglari'nin hic tamamlanmayan bir eseri andirdigini anlamaya hazirsiniz. O, Dunya'daki en degisken, en hareketli park. Ulusal Park, Buyuk Ada'da 1300 kilometre karenin uzerinde bir alani kapliyor. Ve sinirlari icinde, Kilauea ve Mauna Loa kraterlerini, bu kraterlerin cevresindeki curuf birikintilerini, calilarla kapli colleri, koa ( Acacia koa ) ve ohi'a ( Metrosideros polymorpha ) ormanlarini ve botanikciler ile entomolojistler disinda cok az insanin girdigi sik agaclarla kapli yagmur ormanlarini barindiriyor. Pele'nin evlerinden bir digeri de, Kilauea'nin, 1983'te yasanan patlamadan once 150 yil boyunca en aktif agzi olan Halema‘uma‘u Krateri'nde bulunuyor. Hawaiililer ve dunyanin dort bir yanindan gelen ziyaretciler artik sessiz olan bu kraterin kenarina gelerek dua ediyor, tanrica icin her turden hediyeler birakiyor. Park korucusu Faelyn Jardine, “Burada sahte paradan cig domuz kafasina kadar her seyi bulabilirsiniz” diyor. Jardine her hafta, yonetimin buraya birakilanlar arasinda “uygunsuz” buldugu bir torba dolusu hediyeyi atiyor. Meyve, sebze ve kizarmis tavuk ile tika basa dolu bir cop torbasini kaldirirken, “Hediye olarak uygun bulunanlar, daha cok ilahi ve dualar” diyor. Kilauea yanardagindan dokulen ve Pu'u 'O'o kraterinin agzini asarak surunen bu lavlar, kivrilip birbirine dolanmis bir yilan yumagini andiriyor. Dagin aktif agzinin 1983'teki ilk patlayisindan bu yana Pu'u 'O'o'da yaklasik 20 yildir suren havai fisek furyasinin ardindan, Ki�lauea'nin disariya attigi toprak Ay'a bes yol dosemeye yetecek duzeyde. Bunun sonucunda da adanin guney kiyisina 230 hektar kadar toprak eklemis. Alacakaranlikta uzun bir pozlama suresiyle cekilmis bu resimde, Pu'u 'O'o uzerinde lavlarin aydinlattigi gazlar urkutucu bir akkor halesi gibi gorunuyor. Ocak 2003'teki bir kamp gezisi sirasinda kraterden lavlarin tasmasini izleyen fotografci Frans Lanting, "Bu tur bir manzarayi gunduz goremezsiniz" diyor. "Iste bu nedenle yanardag fotograflari daha cok hava karardiktan sonra cekilir." Pu'u 'O'o'da 100 metre derinligindeki bir kraterin icinde yer alan ve puskurmenin geride biraktigi tortularla zaman icinde bicim degistiren bu curuf konisinin agzi, erimis topragin calkalanip yukariya cikmasiyla korlasiyor. Saglam zeminli gibi gorunen krater tabani aslinda tam oturmus degil; yuzeyin hemen altinda akan lavlar var. Catlaklara ve yariklara kok salmis korpe bir 'ohi'a agaci, lavlarin araziyi kapladigi bir yerde yasama tutunmaya calisiyor. Bir Hawaii efsanesine gore, bu bitki ve lehua denen kipkirmizi cicekleri aslinda Pele adli tanricanin gazabina ugrayan iki sevgili ve Pele'nin kiskancligi sonucunda bu hale gelmisler. Hemen arkasinda gorulen egreltiotlari gibi, 'ohi'a da adanin donmus lav ovalarinda canlanisin bir oncusu, yeniden yasam bulan ilk bitkilerden biri. Uyuyan Mauna Kea yanardaginin zirvesinde kar seritleriyle ortulu koniler, okyanus tabanindan tepe noktasina kadar yuksekligi 17.000 metreyi bulan azman Mauna Loa'ya on planda eslik ediyor. Lavlarinin yarattigi yumusak egimli tumseklerden dolayi bir kalkan yanardagi olarak anilan Mauna Loa, Hawaii Yanardaglari Ulusal Parki'ndaki iki ve Hawaii eyaletindeki bes aktif yanardagdan biri. Uzmanlar en son 1984'te patlayan bu yanardagin yeniden puskurme zamaninin geldigini belirtiyor.