Antarktika’nin alti su kanallari dolu

> Ingiliz bilim insanlari, Beyaz Kita Antarktika’da birbirlerine yeralti irmaklariyla baglanmis bir ‘buzul-alti’ gol sistemi tespit etti. Bilim insanlari, Beyaz Kita’daki yeralti irmak sisteminin milyonlarca yil once meydana geldigini dusunuyor. Antarktika’nin yeralti irmak ve gol sistemi kita donmadan onceki halini bir anlamda bugune tasimis oluyor. Simdiye dek buzul-alti goletlerinin birbirlerinden bagimsiz olarak olustugu dusunuluyordu. Ancak, ortaya cikan sistem birbirlerine genis irmaklarla bagli bir su sistemi. Uzmanlar, simdi buzullari delerek yeralti su sistemine ulasmak ve arastirmalarini derinlestirmek istiyor. Ancak, bir noktadan yapilan delme isleminin, sistemin diger unsurlarina da zarar verme riski tasiyor. Arastirmayi yuruten University College London profesoru Duncan Wingham, yeralti sisteminin delme islemi esnasinda kirlenebilecegi, bunun da tum sistemin dengesini bozabilecegini belirtiyor. JUPITER’IN UYDUSUYLA PARALELLIK Bu yeralti veya ‘buzul-alti’ su sistemi, bircok canlinin da gelisimine olanak saglamis olabilir. NASA daha once, uzay arastirmalarina ornek teskil eden buzul-alti goletlerini arastiracagini aciklamisti. Ingiliz arastirmacilar da kendilerine kitanin batisindaki Ellsworth Golu’nu secti. Bilim insanlari, bu sistem icinde bulunacak herhangi bir canlinin, yasam formlarinin olaganustu kosullarda gelismesine ornek olacagini, Jupiter’in buzla kapli uydusu Europa ile ilgili onemli ipuclari saglayacagini vurguluyor. Calismaya katilan bir diger bilim insani Bristol Universitesi’nden Martin Siegert, bulgunun mikrobiyolojik yasam formlari ve surecleriyle ilgili simdiye dek bilinmeyen yeni bir oyku sundugunu dile getiriyor. YERALTINDA DEVASA GOL 1960’lara kadar Antarktika’nin suyun sivi halde kalmasi icin fazla soguk oldugu varsayiliyordu. Ancak 1960’li yillardan itibaren gelisen uydu ve radar gozlem yontemleriyle Beyaz Kita’nin altinda gollerin bulundugu ortaya cikmisti. Simdiye dek 150 olarak bilinen buzul-alti gollerinin gercek sayisi binlerle ifade ediliyor. Bilim insanlari buzul-alti goletler arasinda genis irmaklar oldugunu ve bunlarin surekli su akisi icinde oldugunu tahmin ediyor. Antarktika’da en buyuk buzul-alti su kutlesi 250 km uzunluk ve 40 km genisligindeki Vostok Golu, golun derinligi ise 400 metre’ye ulasiyor. Bu golun Londra gibi bir buyuk kentin su ihtiyacini 5 bin yil boyunca karsilayabilecegi one suruluyor.