Paskalya Adasi’nin Gizemi Giderek Artiyor

> Paskalya Adasi’nin Gizemi Giderek Artiyor Paskalya Adasi’na yerlesen ve tastan o goz kamastirici dev yontulari yapan insanlar yaklasik 16 milyon palmiye agacini oraya ayak basar basmaz kesip yakmaya baslamislar. Yeryuzunun en soyutlanmis yerlerinden birinde, orman kesme egilimine bagli olarak yasanan korkunc bir cevresel falaket sonucunda yok olmalarindan yuzlerce yil once, gizemli bir insan toplulugu ortaya cikti. Paskalya Adasi ile ilgili geleneksel oykude durum boyle belirtilse de, bu oyku artik pek de inandirici degilmis gibi gorunuyor. Hawaii Universitesi’nden Terry Hunt ile Kaliforniya Eyalet Universitesi’nden Carl Lipo adada yapilan son kazilar sonucunda elde edilen en eski insan orneklerinin tarihlerini radyokarbon yontemiyle saptadilar. Elde edilen bulgular insanlarin IS 1200 yilinda, yani sanildigindan yaklasik 400 yil sonra, adaya yerlestiklerini ortaya koyuyor. Bu bulgular oteki Pasifik adalarindaki kolonilesme hareketleriyle ilgili son verilerle de ortusuyor. Bulgularin dogru olmasi, Paskalya Adasi’na yerlesen ve tastan o goz kamastirici dev yontulari yapan insanlarin yaklasik 16 milyon palmiye agacini oraya ayak basar basmaz kesip yakmaya basladiklari anlamina geliyor. Avrupalilar hastalik tasidi Ne var ki, bu girisimin ada halkinin sonunu hazirladigi yonunde pek bir kanit bulunmuyor. Paskalya Adasi’nin ekolojik cokusuyle ilgili ayrintili bir arastirma uzerinde calisan Hunter’e gore, kayitlar halkin ormanlari elverisli tarim alanlarina donusturduklerini ortaya koyuyor. Elde edilen kanitlar o donemde bu bolgede tatli patates, kulka, muz ve seker kamisi yetistirildigini acikca gozler onune seriyor. Hunt Paskalya Adasi’nin dogal bitki ortusunun yok olmasinda, tipki Hawaii ve Yeni Zelanda’da oldugu gibi, koloni kuran insanlar esliginde gelen farelerin etkili olabilecegine inaniyor. Gelgelelim, agac yitimi herhangi bir tarimsal felaketle baglantili degilmis gibi gorunuyor. Dahasi, 1722 yilinda Avrupalilarin buraya ayak basmalarindan once bir nufus cokusu oldugu yonunde herhangi bir arkeolojik kanit da bulunmuyor. Hunt, ada halkinin yok olusunun Avrupalilarin buraya tasidiklari hastaliklarla ve kole ticaretiyle baglantili olabilecegini dusunuyor.