22 Nisan 2007 Pazar

etobur bitkiler

>

Literaturde, Bocek Yiyen Bitkiler (Insectivorous Plants) ve Bocek Kapan Bitkiler (The Fly Trap-Plants) gibi isimlerle de anilan Etobur yani Karnivor bitkiler (Carnivorous Plants) bilimsel olarak ilk defa Charles Darwin tarafindan arastirilmistir.

Yesil bitkiler, canli yasamin devamliligi icin doganin vazgecilmez unsurlaridir. Besin piramidinin tabaninda yer aldiklari icin, ekosistemin primer (birincil) ureticileri konumundadirlar. Primer uretici organizmalar, yasadiklari ortamdan aldiklari hammaddeleri (azot, fosfor, potasyum, kalsiyum v.b besin elementleri ile karbondioksit) kullanarak kendileri ve diger canlilarin yasamlari icin gerekli olan besinleri sentezleyen organizmalardir. Yesil bitkilerin onemi, sadece primer uretici olmalari ile sinirli degildir. Ekosistemin oksijen ve karbondioksit dengesinin korunmasi ve buna bagli olarak yeryuzundeki isi kontrolunun saglanmasi da yesil bitkilerin kontrolu altindadir. Ustlendikleri tum bu gorevler, yesil bitkilerin doganin vazgecilmez unsurlari olduklarinin cok acik bir gostergesidir.

Bitkilerin de, insanlar, hayvanlar ve diger canlilar gibi saglikli bir yasam surdurebilmeleri icin dengeli beslenmeleri gerekir. Bitkiler dengeli beslenebilmek icin, bulunduklari ortamdaki besin maddelerini ihtiyaclari olcusunde almak zorundadirlar. Her bitkinin, azot, fosfor, potasyum, demir, bakir, cinko, mangan, klor, molibden ve bor gibi besin elementlerine olan ihtiyaci bir digerinden farkliliklar gosterir. Acaba bitkilerin tamami besin ihtiyaclarini ayni yolla mi saglamaktadir?

Etobur Bitkiler Nicin Var?

Canliligin devam edebilmesi icin, yeryuzundeki her canli turunun ozel bir gorevi bulunmaktadir. Onemsiz oldugunu dusundugumuz bir karasinegin bile, bazi bitkilerin tozlasmasi, olu organizmalarin mekanik parcalanmasi ve diger hayvanlara besin kaynagi olmasi gibi yararli gorevleri bulunmaktadir. Benzer sekilde, cogumuzun yakin cevremizde gormekten hoslanmadigi bir esek dikeni bitkisi de, bazi omurgasizlar icin beslenme, barinma ve korunma saglamaktadir.

Yeryuzundeki her bitki turu, ozel bir ekolojik ortamda evrimsel surecini tamamlayarak gunumuze kadar gelmistir. Bitkiler, bu surec icinde besin maddelerini temin edebilmek icin birbirlerinden farkli beslenme yollari tercih etmislerdir. Ornegin baklagiller (Fabaceae) familyasina dahil olan bitkiler, ihtiyac duyduklari azotun bir bolumunu topraktan alirlarken, onemli bir bolumunu de azot baglayan bakteriler (Rhizobium) yardimiyla elde etmektedirler. Bu bitkiler, koklerindeki yumrularda barinan ve atmosferik azotu baglayan bakterilerle bir arada evrimlesmislerdir (ko-evolusyon).

Azotlu bilesiklerce zengin topraklari tercih eden isirgan otu, ballibaba ve banotu gibi bitkiler, evrim sureclerini azotlu topraklarda tamamlamislardir. Dogadaki madde dongusunun yeterince tamamlanamadigi mineral maddeler bakimindan fakir batakliklar ile kirec orani yuksek olan topraklarda evrimlesen etobur bitkiler ise azot, fosfor ve potasyum gibi ihtiyaclarini toprak disindan temin etmek uzere farklilasmislardir.



Etobur Bitkiler Nasil Beslenirler?

Etobur bitkilerin mineral ihtiyaclarini temin etmek icin sectikleri yol, etcil beslenme seklidir. Bu bitkiler temel mineralleri, bocekleri, orumcekleri, kabuklu hayvanlari, akarlari ve bir hucreli hayvanlari avlayarak saglarlar. Yeryuzunde 600 civarinda tur ile temsil edilen etobur bitkiler, bu farkli beslenme sekilleriyle 350 binin uzerindeki bitki turu arasinda ozel bir oneme sahiptir.

Etobur bitkilerin cogu, bataklik ve turbaliklardaki asit karakterli ortamlarda (pH= 3-6 arasi) yasamaktadir. Batakliklar gibi asiri nemli ortamlardaki olmus canlilara ait organik kitle, ortamin asiri asidik olmasi nedeniyle mikroorganizmalar tarafindan yeterince ayristirilamadigi icin topraga geri kazandirilan besin maddelerinin miktari da azalmaktadir. Ayrica asit orani yuksek olan bu tip topraklarda, bitkilerin besin maddelerinden yeterince yararlanmalari da zorlasmaktadir. Bu nedenle batakliklar, bitkilerin beslenme ihtiyaclari bakimindan fakir olan ortamlardir. Boyle bir ortamda yasamaya uyum saglayan etobur bitkilerin, mineral madde ihtiyaclarini yakaladiklari hayvanlardan saglamalari son derece dogaldir.

Avin Yakalanmasi ve Sindirilmesi

Etobur bitkilerin avlarini cezbedip yakalayabilmelerini saglayan kendilerine ozgu kokulari, renkleri, lezzetli ozsulari ve ozel tuzak tipleri bulunmaktadir. Tum etobur bitkilerde, avi yakalamaya yarayan tuzaklar degisiklige ugramis yapraklardan baska bir sey degildir. Etobur bitki tuzaklari; surahi tuzaklar, yapiskan tuzaklar, emici tuzaklar ve ani kapanan tuzaklar olmak uzere 4 grup altinda toplanabilir.



kaynak-populer bilim

0 yorum: