Gronland’in 1000 Yillik Omru Kaldi

> Gronland’in 1000 Yillik Omru Kaldi Kuresel isinma, Gronland’in buzullarinin tarihte hic olmadigi kadar hizli erimesine yol aciyor. Bilim insanlari, Gronland’a 1.000 yil omur biciyor. Bilim insanlarinin tahminlerine gore, 2005’te Gronland’dan eriyerek denize karisan su miktari 1996’daki duzeyinin tam iki katina cikti. Gronlad buzullarinin butunuyle erimesi halinde tum okyanuslardaki su seviyesi 7 metre yukselebilir. Gronland’dan yilda eriyen buzul miktari Istanbul’un yillik toplam su tuketiminin tam 300 kati. Yuzey sicakliklardaki artisin buzullarin hizla erimesine neden oldugu biliniyordu, ancak NASA Jet Propulsion Laboratory uzmani Eric Rignot ve University of Kansas ogretim uyesi Pannir Kanagaratnam’in ortak calismasi Dunya’nin kuzey ucundaki buzul erimesinin sanilandan cok daha hizli gerceklestigini ortaya koyuyor. YILDA 220 KILOMETRE KUP BUZUL ERIYOR ABD’nin St.Louis kentinde bir konferansta konusan NASA’ya bagli Jet Propulsion Laboratory uzmani Eric Rignot, Gronland’daki erimenin “her gecen yil giderek daha hizlanacagini ve insanoglunun erimenin ve sonuclarinin ustesinden gelemeyecegini” ifade etti. Daha once Gronland’in eriyerek okyanusa karisacagi biliniyordu ancak bunun uzun yuzyillar alacagi saniliyordu, ancak son calisma Gronland’a en fazla 1.000 yil omur biciyor. 1996 yilinda Gronland’da yilda 100 kilometre kup buzul erirken, bu rakam 2005’te 220 kilometre kup’e cikti. Bir karsilastirma yapmak gerekirse, bu rakam Istanbul’un yillik toplam su tuketiminin tam 300 katina denk dusuyor (Istanbul yilda 0.73 kilometre kup su tuketiyor). Gronland buzullarindaki erimenin, kuresel su seviyesindeki yukselmenin yuzde 17’sini olusturdugu dusunuluyor. Eriyen buzullardan dolayi okyanuslar her yil 2.5 milimetre yukseliyor. Uydu kameralardan yapilan olcumlere gore, Gronland’in guney kisimlarinda sicakliklar son 20 yilda yaklasik 3 derece artti. Bilim insanlarinin buzullarin erimesiyle ilgili gelistirdikleri aciklamaya gore, sicakliklar once buzul yuzeyini eritiyor. Bu erimeyle olusan sular akarak buzulun altindaki kayalik bolume kadar siziyor. Erimis kar suyu, henuz erimemis olan diger buzul katmanlarini da kayadan kopararak denize dogru kaydiriyor. Denize dogru akan buzullar buralarda daha sicak bir iklimle birlikte eriyor. Bilim insanlari 1996-2005 araliginda buzul erimesinin haritasini olusturarak gelecek onyillar icin projeksiyonlarda bulunuyor. Gronland’in buzul katmani, 3 kilometre derinliginde 1.7 milyon kilometre kare bir alana yayiliyor. Not: Arastirmayi konu alan makale Science dergisinde yayimlanmistir.