Deprem Siddeti

>Depremlerin yeryuzunde can kaybi, yapi ve tesisler uzerinde olusturmus oldugu hasara gore siniflandirilmasi "Deprem Siddeti" adi verilen bir olceklemeye gore yapilir. Bu olcekleme deprem-olcerlerin bulunmasi oncesinde olusturulmus, yasadigimiz yuzyil icinde gelistirilmistir. Siddet, buyuklukten farkli olarak, dogrudan yeryuzu zemin yapisi ve yapilasma kosullari ile iliskilidir. Deprem siddetini olcmede bircok yontem (Rossi-Forel, Mercalli-Sieberg, Omori-Cancani, Mercalli-Cancani, Degistirilmis Mercalli, Medvedev-Sponheur-Karnik ve Japon yontemleri) bulunmakla birlikte yaygin uygulanani Mercalli yontemidir. Degistirilmis Mercalli olceklemesinde 12 asama soz konusudur. SIDDET I: Insanlar tarafindan hissedilmez, sadece deprem-olcerler kaydedebilir. SIDDET II: Asili esyalar sallanir. SIDDET III: Yapilarin icindekiler tarafindan hissedilebilir, asili esyalar ve duran motorlu araclar sallanabilir, suresi algilanabilir. SIDDET IV: Pencere ve kapilar ile duran motorlu araclar sallanir, duvarlarda gicirdamalar olusur, yapilarin icinde ve acik alanda hissedilebilir. SIDDET V: Herkes tarafindan hissedilebilir, esyalar duser, cam esyalar kirilir, sivalar catlayabilir/dokulebilir; agaclar, direkler ve yuksek binalar sallanir, sallantinin yonu izlenebilir; bahce duvarlari yikilabilir. SIDDET VI: Herkes tarafindan hissedilir, yurumek zorlasir, agir esyalar kayar ve kitaplar raflardan dokulebilir, sivalar dokulur, bazi yapilar yikilabilir. SIDDET VII: Ayakta durmak guclesir, esyalar hasar gorur, siva ve yapi dekorasyon malzemeleri dokulur ve kirilir; yapilarda catlamalar ve hasar, su birikintilerinde camurlanma olusur. SIDDET VIII:Binalarda hasar ve kismi yikilma olusur, su kuleleri ve bacalar yikilir, agir esyalar devrilir; kumlu ve suya doygun zeminlerde sivilasma (kum fiskirmalari), yuzeyde faylasmalar ve heyelanlar gelisir; su kaynaklarinin debisi ve sicakligi degisir. Yapilarin cogunda hasar ve yikilma olur; zeminde buyuk catlak ve yarilmalar ve kum fiskirmalari meydana gelir; yer alti boru sistemleri kirilir. SIDDET IX: Yapilarin cogunda hasar ve yikilma olur; zeminde buyuk catlak ve yarilmalar ve kum fiskirmalari meydana gelir. Yer alti boru sistemleri kirilir. SIDDET X: Yapilarin cogu yikilir, betonarme yapilarda agir hasar ve kirilma baslangici izlenir, barajlarda buyuk hasar ve catlamalar olusur, zeminde buyuk catlaklar olusur, raylar bukulur, kutle kaymalari ve sivilasma gelisir. SIDDET XI: Cok az yapi yikilmadan kalabilir, kopruler yikilir, yer (kutle) kaymalari olusur, yer-ici boru sistemlerinin tumu devre disi kalir. SIDDET XII: Tum yapilar yikilir, cografya degisir, yuzeyde deprem dalgalarinin ilerleyisi izlenebilir. DEPREM BUYUKLUGU (MAGNITUD) Deprem dalga genliginin mikron turunden degerinin logaritmasi ilkesine dayanan bir olcekleme 1935 yilinda Richter tarafindan gelistirilmistir. Bu, depremin yuzeyde yol actigi hasardan (deprem siddetinden) bagimsiz bir olceklemedir. "Deprem Buyuklugu (Magnitud)" olarak tanimlanir ve "M" ile simgelenir. Gunumuze degin saptanabilmis en buyuk deprem, M=8.9 buyuklugundedir. Buyuklugu 6.0 ve daha fazla olan depremler yikici depremlerdir, yuzeyde sureklilik gosteren fay (yuzey kirigi) olustururlar. Bu buyuklukteki depremlerin tekrarlanma donemi (bu buyuklukte bir depremin olustugu bir bolgede yeniden olusma araligi) 300-400 yil dolaylarindadir. Buyuklugu 5.0 ile 5.9 arasinda olan depremler de yuzeyde onemli yikici etki yaparlar, ancak olusturduklari faylar (yuzey kiriklari) surekli degildir. Bu tur depremler, varolan bir fayin hareketlenmesi sonucunda olusurlar ve yeni faylar (yuzey kiriklari) uretmeyebilirler. Tekrarlanma donemleri 10-30 yil arasinda degisir. Buyuklugu 4.0'dan kucuk olan depremler ise yuzey kirigi olusturmaz, bilinen bir diri (aktif) fay ile iliskili olmayabilir ve yeryuzunun tum bolgelerinde (ozellikle de plaka ici alanlarda) olusabilir. Bu bulgulara gore, gectigimiz yuzyil icinde M=7.0 dolayinda bir deprem olmus bir (diri) fay alaninda yakin gelecekte bu buyuklukte yeni bir deprem olusma olasiligi, gectigimiz iki yuzyil boyunca yikici depremlere sahne olmamis (diri) fay alanlarina gore cok dusuktur. Buna karsilik, gunumuzden yaklasik uc yuzyil once bu buyuklukte depreme ugramis bir (diri) fay alaninda yakin bir gelecekte deprem olusma olasiligi cok yuksektir.