Otucu Kus Grameri

> Yeni arastirmalara gore, insani hayvanlardan ayiran ozelliklerden biri olarak gorulen temel gramer cogu otucu kusa da ogretilebiliyor. ABD'deki California Universitesi'nde yapilan arastirmaya gore sigirciklar, duzenli kus otusu 'cumlelerini', bir hukum ya da baska bir cumle iceren kus otuslerinden ayirabiliyor. Universitede psikoloji uzmani olan Tim Gentner, yemek odulu vererek kuslarin kendi kus dillerindeki en temel grameri tanimalarini gormek icin 15 bin egitim calismasi yaptirdi. Fakat bu kadar uzun calismalar sonucunda Gentner'in kesfettigi sey, dilbilimi ve dilbilimcilerin bildiklerini kokten etkileyecek turden. Gramer insana ozguydu Bir yandan bircok hayvan kukruyor, aniriyor, otuyor ya da bazilari sadece gurultu yapiyorken, dilbilimciler yillardir, dil becerisinin ilkokul ogretmenlerimize ve temel gramere dayandigini tartisti.Arastirmalar, aciklayici hukumler iceren cumlelerin sadece insanlarin tanimlayabilecegi, hayvanlarin ise asla beceremmeyecegi turden yapilar oldugunu resmediyordu. Tamarin maymunlari ogrenemedi Iki yil once bir arastirma grubu, cok kucuk bir tur olan tamarin maymunlarinin ifade yetenegi kazanmalari uzerine calisma yapti ama basarisizliga ugradi.Sonuclar, dilbilimci Noam Chomsky'nin tekrarlanan gramerin sadece insanlara ozgu oldugu yonundeki teorisini destekliyordu ve dil kazanimini kolaylastirma yontemleri bulmak icin anahtar oldu. Saskina cevirdiler Fakat egitimden sonra, Gentner'in 11 kusundan dokuzu, bir hukum iceren otusleri kaynana ziriltisi gurultulerden yuzde 90 isabetle ayirabildi. Diger ikisi ise basarisiz gramere devam etti. Arastirmasini degerlendiren Dr. Gentner, "bu kadar iyi yapabildiklerini gormek bizi saskina cevirdi. Su kesin ki, bu isi gercekten basarabiliyorlar" dedi. Egitim asamasi Gentner kuslari duvardaki uc dugmeyi kullanarak egitti. Kus bir dugmeyi gagaladiginda, farkli sekillerde kus otusleri duyuyordu. Gentner bunlardan bazilarina belirli bir hukum yerlestirmis, bazilarini ise bos birakmisti.Eger otus ayni sekilde devam ediyorsa, kusun ayni dugmeyi bir daha gagalamasi ongoruluyordu. Ancak farkli bir sekilde devam ederse, hicbir sey yapmayacakti. Kus, sarkinin devamini dogru bilirse yemek veriliyordu. Hazirliksiz yakalandi Gentner, sigirciklarin ogrenmedeki basarilarina o kadar hazirliksizdi ki, sigirciklarin cevap olarak sakidigi cumleleri kaydetme geregi bile duymadi: "Belki de o otusleri tekrarlayarak cevap veriyorlardi."Gentner, egitimli sigirciklarin gramer becerilerini gormek icin biri 2 yasinda diger dokuz aylik olan ogullariyla karsilastirdi ve arada benzerlik olmadigini gordu. Meslekdaslarindan ovgu Yine California Universitesi'nden profesor Jeffrey Elman da deneylerin, dil ve hayvan idrakinin, bilim adamlarinin daha once dusundugunden cok daha komplike oldugunu ve insani hayvandan ayiran tek bir ozellik bulunmadigini gosterdigini soyledi.Tamarin maymunlari arastirmasini yoneten Harvard Universitesi'nden Marc Hauser da, calismanin onemli oldugunu ve 'planli olarak yerlestirdigimiz bazi bilissel kaynaklarin diger hayvanlarla da paylasilabildigini' gosterdigini belirtti.Fakat profesor Hauser'a gore calisma, 2002'de Noam Chomsky ile birlikte yazdiklari makalenin aksini ispatlamiyor. Sigirciklar temel grameri kavriyor ama dil yetenegi icin gerekli olan anlambilimi edinemiyor. Gregor Samsa da egitilebilir Marc Hauser, Tim Gentner'in calismasinin kendisine, tamarin maymunlarini tekrarlanan grameri icgudusel olarak tanimalarina zorlamak yerine onlari egitmesi gerektigini gosterdigini soyledi.Hauser, "belki de sigirciklar sanilandan daha zeki sesleticilerdir ve insan olmayan primatlardan daha iyi kavrayisa sahip olabilirler. Ve belki maymunlar da Kafka'nin 'Donusum' romaninin kahramani Gregor Samsa gibi egitilebilir" dedi.