>
Avrupa’da kokenli sigircik kuslarinin, simdiye dek insanlara ozgu sayilan dilbilgisi yetenegine sahip oldugunu one suren teze, unlu dilbilimci Noam Chomsky karsi cikiyor.Politik durusuyla taninan dunyaca unlu dilbilimci Noam Chomsky, aslinda bir dilbilimci. Chomsky, 1950’lerden bu yana linguistik alaninda yaptigi calismalarda, dilbilgisi gelistirme yetisinin insanin dogasinda oldugunu savunuyordu. Ancak, uluslararasi bir dilbilim grubu, Avrupa’da yasayan bir kus turu olan sigircik kuslarinin da benzer bir dilbilgisi yetenegi oldugunu ortaya atti. Boylece Chomsky’nin insan tabiati ile diller arasindaki iliskiyi irdeleyen teoremi tartismaya acildi.Insan dillerini hayvanlarinkinden ayiran en onemli ozelliklerden biri, cumlenin icine yeni sozcukler veya tamlamalar katarak genisletilmesi. Yeni unsurlarin katilmasiyla genisleyen bir cumle, esasen hayalgucunun bir sonucu varsayiliyor, ki bu da insanlara ozgu bir ozellik.
CHOMSKY’YE GORE DILBILGISI INSANA OZGU
Chomsky’nin izindeki dilbilimciler, cumlelerin hayalgucune dayali olarak genisletilmesi veya uzatilmasi isleminin dilde belli bir ritim olusturdugunu vurgulayarak bunu dilbilgisi olarak tanimliyor. Chomsky tezinde bu insan tabiatina has bir ozellik. Ayrica, bu ozelligin insan dillerinin gelismesinin altinda yatan yeg�ne yetenek oldugu dusunuluyor.
DILBILGISI INSANLARA OZGU OLMAYABILIR
Buna karsilik, University of California-San Diego profesoru Timothy Gentner, Chomsky’nin tezinin temeli dilbilgisi yeteneginin sadece insanlara ozgu olmadigini savunuyor. Gentner ve ekibi, denek sigircik kuslarina yonelik, onlarin dilinde 16 farkli sarki besteledi. Her bir sarki, iki farkli sira ustune oturtuldu. Bestelerin birinci yarisinda, melodiler insan cumlelerinde oldugu gibi yeni melodilerin eklenmesine musait sekilde olusturuldu. Bu sekilde melodi bir anlamda insan diline benzetildi. Bestelerin ikinci yarisi ise, hayvanlara ozgu sayilan yeni ogelerin ancak basa veya sona eklenmesi prensibiyle olusturuldu.
KUSLAR YAPISAL FARKLARI KAVRADI
Besteler sigircik kuslarina 10 bin kez dinletildi; denek kuslar en sonunda melodiler arasinda yapisal bir fark oldugunu farketti. Uzmanlar, bu sefer kuslara insan tipi olan melodilerin daha da uzatilmis versiyonlarini dinletti. Kuslar yine yuzlerce kez dinlemeden sonra bunlarin da farkina vardi. University of Chicago profesoru Howard Nusbaum, sigircik kusunun bir bellegi oldugunu ve bu sayede melodik yapilari karsilastirabildigini vurguluyor.
DILBILGISI INSANDA VE HAYVANDA ORTAK OLABILIR MI?
Calisma, insanlarla hayvanlarin temel melodik ve buna bagli olarak linguistik siralari akilda tutma gibi bir yetenegi paylastigi fikrini siniyor. Ancak, bu temel linguistik yetenek turden ture degisiklik yasiyabiliyor.
CHOMSKY TEZE KARSI CIKIYOR
Ancak, Massachusetts Institute of Technology (MIT) dilbilimcisi Noam Chomsky’nin bu calismaya itirazi var. Chomsky’e gore, bu calisma temel bir metametiksel hata uzerine kurulu; “Bu calisma, ampirik olarak hesaplanamayan birtakim ara-sistemlerin matematiksel linguistikte hesap disi birakildigini unutuyor, ancak bunlarin da tum bu sureclere etkisi var.”
CHOMSKY: DAHA DERINLEMESINE ARASTIRMAK GEREK
Chomsky, kuslarin dilbilgisini veya melodik yapilari yeni calismanin iddia ettigi gibi insana benzer bir sekilde kavramadigini savunuyor. Chomsky’ye gore, kuslarin melodiler farkedebilmesi esas olarak kisa zamanli bir bellegin devreye girmesiyle aciklanabilir, ancak kesinlikle linguistik bir yetenegin sonucu degil. Sigirkuslari melodiler arasindaki farklari kavrama yetisini, evrim surecinde bir ayakta kalma yontemi olarak da gelistirmis olabilir. “Hayvanlar ve insanlarin, temel dil olusturma yetilerini paylastigi kanitlanabilirse” diyor Chomsky, “Bu linguistik alanini da asar, biyolojiyi tumden sarsardi.” |
0 yorum:
Yorum Gönder