> Havadaki oksijen fazlasi boceklerin buyumesine neden oluyor. Arastirmacilara gore, oksijenin bugune kiyasla yuzde 75 daha fazla oldugu 300 milyon yil once, yeyuzunde ‘dev bocek’ler geziniyordu.
 Oksijen orani artirildiginda boceklerin nefes borularinin genisledigi ve buna bagli olarak da bedenlerinin buyudugu belirlendi.
Atmosferdeki oksijen orani 300 milyon yil once yuzde 35’di, bugun bu oran yuzde 21. Atmosferdeki oksijen fazlaligindan dolayi 300 milyon yil once, boceklerin bugune gore dev sayilabilecek kadar buyuk oldugu var sayiliyor. Paleozoik donemde, kanat genisligi 60 santimetre’yi bulan sineklerin yasadigi biliniyor. ABD’li Midwestern University uzmani Alexander Kaiser’in tahminlerine gore, Paleozoik donemde bocekler en az yuzde 10 daha buyuktu. Kaiser, oksijen fazlasiyla boceklerin buyumesi arasindaki iliskiyi arastirdi.
Insanlarda bir adet nefes borusu bulunurken; ancak boceklerde bircok nefes borusundan mutesekkil bir havalandirma sistemi var. Bu borular nefes alim-verimini ve oksijen dolasimini sagliyor. Bocekler insanlardan farkli olarak oksijeni kanla tasimiyor. Bocekler oksijeni deliklerinden soluyor ve birden cok nefes borusu yoluyla vucutlarinda dolastiriyor.
Bocegin ebati, nefes borularinin tasigi oksijen dogru orantili olarak buyuyor. Buyuk bir vucuda sahip bir bocegin oksijen ihtiyacini karsilamak icin nefes sistemi borulari da esneyerek genisliyor.
Yapilan deneyde, boylari 2.54 milimetre (Tribolium castaneum) ile 4 santimetre (Eleodes obscura) arasinda degisen 4 bocek turu incelendi. Deneyde, boceklerde vucutlarinda hava sirkulasyonu yapmaya yarayan nefes borularinin ne kadan esneyebilecegi sinandi.
NEFES BORULARI GENISLIYOR
Deneyde kullanilan yapay atmosferde oksijen orani artirildiginda, X-isini goruntulerinde boceklerin nefes borularinin yuzde 20 daha genisledigi belirlendi. Kaiser, boceklerin nefes sistemlerindeki bu genislemenin vucutlarinin normal sartlarda esneyebilecegi limitin otesinde oldugunu vurguluyor. Uzmanlar bu sonucu, boceklerin havadaki oksijen fazlasini tutmak icin genislemek zorunda kaldiklari seklinde yorumladi. Boceklerin nefes borusu sistemi belli bir duzeye kadar esneyebiliyor.
15 SANTIMETRE’YE KADAR BUYUYEN BOCEK TURU
Ornegin, bugunku bocekler arasinda Guney Amerika’da yasayan Titanus giganteus adli bocek turu, oksijen artisiyla maksimum 15 santimetre’ye kadar buyuyebiliyor. Kaiser’in tahminine gore, atmosfer gecmiste varsayildigi gibi yuzde 35 oraninda oksijene sahiptiyse, boceklerin nefes borulari bugunku ebatlarina esit olsa dahi, bocekler daha buyuktu.
Kaynak: Arastirma, American Physiological Society (ABD Fizyoloji Cemiyeti)’nin Virginia Beach’te yapilan toplantisinda sunuldu.
Not: "Paleozoik" kelimesi ile arama yapilmistir... |
0 yorum:
Yorum Gönder