Doga [02.09.2006]

> Doga Yelkovan kusu her yil 64.000 km ucuyor! Rekortmen kusun rotasi kuzeyde Bering Denizi’ne, guneyde ise Antarktik’e kadar devam ediyor. Guneyde ise Andlar’dan Sili’ye, batida da Japonya’ya kadar surduruyor yolculugunu... Tum gocmen kuslari geride birakarak rekor kiran kul rengi yelkovan kusuyla (Puffinus griseus) ilgili arastirma yazisini bilim adamlari, Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayimladilar. Uluslararasi arastirma ekibi 800g’lik yelkovan kusunu elektronik araclarla takip etmis. Puffinus griseus yem arayisi icin 200 gunde Pasifik’i boydan boya ucuyor. Rekortmen kusun rotasi kuzeyde Bering denizine, guneyde ise Antarktige kadar devam ediyor. Guneyde ise Andlar’dan Sili’ye, batida da Japonya’ya kadar surduruyor yolculugunu. Kaliforniya Universitesi (Santa Cruz) zoologu Daniel Costa ve Yeni Zelandali meslektaslari rekortmen kusu takip ederek ucus rotasinin bir sekiz cizdigini gormusler. Arastirma ekibi kusun dalma yetisi karsisinda da saskinliga ugramis. Kucuk deniz kusu 68,2m derinlige dalabiliyor. Kul rengi yelkovan kusu dunyada en yaygin olarak gorulen kus turu ama gunden gune azaldigi da bir gercek. Bilim adamlari, yilda 64 bin kilometre ucarak dunyayi dolasan bu kusun, iklimsel degisimleri diger tum kus turlerinden daha iyi hissettikleri icin iklimbilimciler ve cevrebilimciler icin bir tur "gosterge" gorevini gorebilecegini dusunuyorlar. Bitkiler, kotu deneyimlerini yeni kusaklara aktariyorlar Stres altinda kalan bitkiler bu olumsuz deneyimlerini belleklerine kaydettikten sonra yeni ciceklerin kalitimlarina aktariyorlar. Ilginc sonuc tere bitkisini (Arabidopsis thaliana) inceleyen Isvicreli bilim adamlarina ait. Bitkiler strese daha iyi uyum saglamak icin genlerini daha hizli degistirmeye basliyorlar. Ve bu yuksek mutasyon orani yeni bitkilere de gecmekte. Konuyla ilgili yazilarini Nature dergisinde yayimlayan Basel Universitesi bilim adamlari, bitkileri morotesi isinlarin etkisinde birakarak ya da bakteriyel proteinlerle islemden gecirerek "strese sokmuslar". Hic stres yasatmamalarina ragmen bilim adamlari, ayni degisim oranini dorduncu kusakta saptamislar. Genetik varyasyona egilim epigenetik efektlerle aktarilmis. Bu durumda gerci genetik yapitaslarinin sekanslari ayni kaliyor ama genlerin etkinlikleri degismekte. Bitkiler kotu deneyimlerini yeni bitkilere aktararak onlarin yeni cevrelerine daha iyi uyum saglamalarina neden oluyorlar diye acikliyor arastirmacilar bu durumu.